Z poniższego artykułu dowiesz się, czym jest ustawa o prawach konsumenta i jakie prawa określa.

Akty prawne regulujące prawa konsumenta

Główny akt prawny regulujący prawa konsumenta to Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta

Przedmiotowa ustawa reguluje przede wszystkim prawa przysługujące konsumentowi oraz obowiązki przedsiębiorców zawierających z konsumentami umowy, tj. głównie sprzedawców. Ponadto w ustawie tej znajdziemy szereg przepisów dotyczących zawierania umów na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa. Także umów na odległość dotyczących usług finansowych.

Po co nam ustawa o prawach konsumenta?

Nie tylko wskazana wyżej ustawa jest potrzebna, aby rozwikłać problematykę prawną praw konsumenta. Również inne polskie akty prawne są przydatne w tym zakresie. W pierwszej kolejności bowiem należy odpowiedzieć na pytanie, kim właściwie jest konsument?

Kim jest Konsument? Czy ustawa o prawach konsumenta wyjaśnia tę definicję?

Otóż, aby uzyskać odpowiedź na to pytanie, należy sięgnąć do art. 22¹ Kodeksu cywilnego, który to zawiera definicję legalną konsumenta. Zgodnie z tym przepisem za konsumenta uznaje się osobę fizyczną, która dokonuje z przedsiębiorcą czynność prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Innymi słowy jest to po prostu osoba, która nabywa towary lub usługi na własny użytek poprzez czynność prawną dokonywaną z przedsiębiorcą.

Kim zaś w świetle prawa jest przedsiębiorca?

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców, jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Ponadto przedsiębiorcami są również wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przenosząc powyższe definicje na język codzienny, możemy powiedzieć, iż przedsiębiorca to na przykład firma, która jest częścią profesjonalnego obrotu gospodarczego (np. sprzedawca). Zaś konsument to osoba fizyczna, która zawiera z taką firmą umowę.

Co ważne, prowadząc własną firmę, możemy występować zarówno jako konsument, jak i jako przedsiębiorca – w zależności od danej sytuacji. Jeżeli zawieramy umowę, która jest związana z prowadzoną przez nas działalnością – wtedy działamy jako przedsiębiorca. Natomiast jeżeli zawieramy umowę, która z naszą działalnością związana nie jest – wówczas występujemy jako konsument. To ważne rozróżnienie, bowiem jeżeli przysługuje nam status konsumenta, zyskujemy dodatkowe prawa, zaś na przedsiębiorcę nałożone są dodatkowe obowiązki.

Warto pamiętać, że wszystkie polskie akty prawne, nie tylko te regulujące prawa konsumenta, są dostępne za darmo w Internecie. Jeżeli jednak przepisy te nie są jasne, a potrzebna jest nam porada prawa w zakresie sporu konsumenta z przedsiębiorcą, warto rozważyć zasięgnięcie rady w kancelarii prawnej.

Prawa przysługujące konsumentom

Zgodnie z postanowieniami Ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, konsumentom przysługują szczególne prawa w zakresie odstąpienia od zawartej umowy.

Zgodnie z art. 27 ustawy, konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia z tego tytułu dodatkowych kosztów. Jako umowę zawartą na odległość rozumie się umowę zawartą bez fizycznej obecności stron, z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość. Za takie umowy uznaje się więc umowy zawierane przez Internet, za pomocą listów, e-maili, telefonu czy katalogu.

Umowa zawarta poza lokalem

Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa to umowa zawarta:

1. Przy jednoczesnej fizycznej obecności stron w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy,
2. w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez konsumenta w okolicznościach wskazanych powyżej,
3. w lokalu przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość bezpośrednio po tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty kontakt z konsumentem w miejscu, które jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy, przy jednoczesnej fizycznej obecności stron,
4. podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami.

Przełóżmy teraz powyższą definicję na prostszy język. Za takie umowy uznaje się te, które nie zostały zawarte w siedzibie danej firmy (np. zawarte w domu konsumenta) lub zostały zawarte w tej siedzibie, ale jako następstwo kontaktu nawiązanego poza nią (np. na skutek pokazu ulicznego), ewentualnie podczas wycieczki organizowanej przed przedsiębiorcę (np. wycieczka, w trakcie której oferuje się uczestnikom produkty medyczne).

W przypadku zawarcia tego rodzaju umów, konsument może od nich odstąpić w ciągu 14 dni (od dnia zawarcia), bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Co istotne jednak, jeżeli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy dostępny (np. ekspresowa przesyłka kurierska), to przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu tych dodatkowych kosztów.  Ponadto, konsument ponosi bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy, chyba że sprzedawca zgodził się je ponieść lub nie poinformował wcześniej konsumenta o konieczności ich poniesienia. Warto również zwrócić uwagę na to, iż konsument ma obowiązek zapłaty za świadczenia spełnione do chwili odstąpienia od umowy, jeżeli wykonuje prawo odstąpienia w odniesieniu do umów, które dotyczyły wykonania usługi, dostarczania energii cieplnej, wody, gazu lub energii elektrycznej. Szczegółowe zasady rozliczania tych kosztów reguluje ustawa.

Jak wygląda kwestia odstąpienia od umowy w przypadku pozostałych umów?

Co do zasady przedsiębiorca nie ma obowiązku umożliwienia konsumentowi odstąpienia od umowy. Jeżeli więc zakupiliśmy jakiś towar w sklepie stacjonarnym, to sprzedawca nie jest zobowiązany do przyjęcia zwrotu. Wiele sklepów jednak wprowadza takie udogodnienie dla swoich klientów, więc warto każdorazowo przed dokonaniem zakupu, zasięgnąć informacji o tym, jak wygląda procedura zwrotu towaru.

Zgodnie z przepisami Ustawy, przedsiębiorca ma również szczególne obowiązki informacyjne w stosunku do konsumentów. Są to głównie obowiązki informacyjne, które np. sprzedawca obowiązany jest przedstawić konsumentowi – we właściwej formie, w odpowiednim czasie (najczęściej przed zawarciem umowy) oraz w należyty sposób. Poza informacjami m.in. o głównych cechach przedmiotu umowy, danymi identyfikującymi przedsiębiorstwie itp., warto szczególną uwagę zwrócić na informacje o łącznej cenie za przedmiot oraz o postanowieniach gwarancyjnych.

Co ciekawe, wkrótce prawo konsumentów ulegnie pewnym zmianom. W toku prac legislacyjnych Rady Ministrów powstał projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny z dnia 5 stycznia 2022 r. Zmiany przewidziane w tym projekcie dotyczą zarówno klientów, jak i sprzedawców. Projekt przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów ma na celu zwiększenie poziomu ochrony konsumentów. Status projektu Rady Ministrów jest na ten moment otwarty, a wykaz prac legislacyjnych wskazuje na to, iż obecnie znajduje się on na etapie konsultacji. Projekt ustawy o zmianie ustawy znajduje się w Internecie, natomiast w projekcie ustawy najważniejsze planowane zmiany dotyczą zmiany i przemieszczenia przepisów dotyczących rękojmi i gwarancji z Kodeksu cywilnego do Ustawy o prawach konsumenta.