Jednym z obywatelskich praw jest możliwość brania czynnego i biernego udziału w wyborach. Statystyki pokazują, że niezależnie od tego, czy są to wybory prezydenckie, parlamentarne czy jeszcze inne, frekwencja im towarzysząca jest stosunkowo niska. Świadczy to o niechęci Polaków do wyboru swoich politycznych przedstawicieli.

Jeżeli jednak chcielibyśmy wziąć udział w wyborach, ale w ich dniu przebywamy poza miejscem zameldowania, jakie mamy na to szanse? Czy istnieją prawne uregulowania dające taką możliwość swoim obywatelom? Jak głosować w innym mieście? Poniższy artykuł przedstawia rozwiązania, zaproponowane i zagwarantowane przez państwo w takich przypadkach.

Zasady głosowania poza miejscem zameldowania. Jak głosować w innym mieście?

Regulacje prawne

Podstawę prawną w zakresie głosowania w wyborach, jak i całej organizacji wyborów, stanowi Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy. Co do zasady w głosowaniu bierzemy udział w miejscu naszego zameldowania. To właśnie tam powinniśmy być wpisani do stałego rejestru wyborców. Zgodnie z art. 18 § 3 Kodeksu wyborczego można być ujętym tylko w jednym stałym rejestrze wyborców. Jak więc można rozwiązać ten problem, aby zgodnie z prawem wziąć udział w wyborach, jeżeli danego dnia przebywamy poza miejscem naszego zameldowania?

Czym jest rejestr wyborców?

Rejestr wyborców, o którym mowa w Kodeksie wyborczym, to nic innego jak rejestr (lista) osób, którym przysługuje prawo do głosowania w wyborach lub w referendum. Rejestr wyborców dzieli się na dwie części:

• część A, w której ujęci są obywatele Rzeczpospolitej Polskiej,
• część B, w której wpisani są obywatele Unii Europejskiej pochodzący spoza Polski (lecz zamieszkujący na stałe w Polsce).

Wyborcy będący obywatelami polskimi i stale zamieszkujący w Polsce są wpisywani na te listy z urzędu.

Jak głosować w innym mieście? – Wniosek o wpisanie do rejestru wyborców

Jeżeli nie przebywamy w miejscu naszego zameldowania, lecz chcemy być dopisani do listy wyborców, o której mowa powyżej, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku.

Wzór wniosku o wpisanie do rejestru wyborców możemy znaleźć w Internecie lub w formie papierowej w urzędzie. Należy go złożyć wtedy, gdy chcemy głosować w gminie, w której:

1. Mieszkamy na stałe, lecz nie jesteśmy w niej zameldowani na pobyt stały;
2. Mieszkamy lub przebywamy na stałe, ale nigdy wcześniej nie byliśmy zameldowani na terenie Polski.

Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o wpisanie do rejestru wyborców są następujące:

1. Kserokopia dokumentu potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy (np. kserokopia dowodu osobistego lub paszportu);
2. Pisemna deklaracja, w której wnioskodawca wskazuje swoje obywatelstwo oraz adres stałego miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Dotyczy to również wyborców, którzy nie mają miejsca stałego zamieszkania.

Jeżeli powyższe dokumenty nie są sporządzone w języku polskim, konieczne jest ich złożenie wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski.

Decyzja w sprawie wpisania do rejestru wyborców

Decyzję w przedmiocie wpisania lub o odmownie wpisania do rejestru wyborców wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Co do zasady termin na rozpatrzenie wniosku wynosi 5 dni od dnia jego złożenia. Przed wydaniem decyzji, organ ją wydający, zobowiązany jest sprawdzić, czy dana osoba faktycznie zamieszkuje na pobyt stały we wskazanym przez siebie miejscu.

Jeżeli otrzymamy decyzję odmową, wówczas przysługuje nam prawo do wniesienia skargi do sądu rejonowego. Nie wniesienie skargi (za pośrednictwem organu wydającego decyzję), mamy 3 dni od dnia otrzymania decyzji w przedmiocie odmowy wpisania do rejestru wyborców. Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nieprocesowym w terminie 3 dni od dnia otrzymania skargi.

Termin na wniesienie wniosku o wpis do rejestru wyborców

Przepisy prawa nie wskazują wprost, w jakim terminie należy złożyć wniosek o wpis do rejestru wyborców. Rejestr wyborców jest stały, więc wniosek taki można złożyć w każdym momencie. Wpisanie do listy wyborców jest możliwe również wtedy, gdy w najbliższym czasie żadne wybory nie są planowane. Jeżeli jednak składamy wniosek zbyt późno, na przykład w ostatni dzień przed wyborami, pamiętajmy o tym, że może on nie zostać rozpatrzony w terminie.

Jakie są skutki złożenia wniosku o wpis do rejestru wyborców?

Co bardzo istotne, taki wniosek wywołuje skutki nie tylko w odniesieniu do najbliższych wyborów, lecz również w odniesieniu do wyborów organizowanych w przyszłości. Złożenie wniosku o wpisanie do rejestru wyborców skutkuje tym, że automatycznie będziemy wpisani na listę wyborców przy okazji wszystkich kolejnych wyborów. Oczywiście oznacza to, że zostaniemy również automatycznie wykreśleni z rejestru wyborców, w którym byliśmy dotychczas wpisani na listę.

Nie jest to jednak zmiana nieodwracalna, ponieważ liczba wniosków, które możemy składać, jest nieograniczona. Oznacza to więc, że przy kolejnej zmianie miejsca stałego pobytu, ponownie możemy go złożyć i znaleźć się na innej liście wyborców.

Jak głosować w innym mieście? Wniosek o dopisanie do spisu wyborców

Spis wyborców to lista wyborców uprawnionych do głosowania na wybranych przez siebie kandydatów podczas wyborów, które zostały zarządzone. Spisem wyborców jest więc listą osób, które mają prawo do głosowania w konkretnych wyborach – tych już zarządzonych. Spis wyborców jest tworzony i aktualizowany przez gminę na podstawie rejestru wyborców. Sporządza się go w dwóch egzemplarzach, oddzielnie dla każdego obwodu głosowania, według miejsca zamieszkania wyborców. Tworzy się go najpóźniej w terminie 21 dni przed dniem wyborów. Jeden egzemplarz spisu wyborców jest przekazywany na jeden dzień przed wyborami przewodniczącemu właściwej obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzania głosowania w obwodzie.

Wniosek o dopisanie do spisu wyborców składamy wtedy, gdy jednorazowo chcemy zagłosować poza miejscem naszego zameldowania (tj. w innymi miejscu niż to, w którym jesteśmy wpisani do rejestru wyborców). Składamy go w urzędzie gminy, w której planujemy głosować. Do wniosku nie jest konieczne przedkładanie dodatkowych dokumentów,

Możliwe jest znajdowanie się tylko w jednym spisie wyborców. Oznacza to, że składając taki wniosek, zostaniemy wykreśleni ze spisu wyborców sporządzanego w miejscu, w którym jesteśmy zameldowani. W związku z tym, w najbliższych wyborach, nie będziemy mogli tam zagłosować.

Pamiętajmy jednak, że skutek dopisania do spisu wyborców jest jednorazowy i dotyczy tylko najbliższych wyborów. Wynika to z faktu, że przed każdymi wyborami spis wyborców jest tworzony na nowo. Jeśli w pierwszej turze wyborów dopisano cię na twój wniosek do spisu wyborców w jednym miejscu, to w drugiej turze zagłosujesz w tym samym miejscu, co w pierwszej.

Głosowanie za granicą

Jeżeli w czasie trwania wyborów przebywamy za granicą, możliwe jest dopisanie się do spisu wyborców za granicą lub głosowanie korespondencyjne. Spis wyborców za granicą jest tworzony przez konsula dla danego obwodu głosowania. Wyborcy przebywający za granicą jedynie czasowo, uprawnieni są do głosowania wyłącznie osobiście.

Dodatkowe informacje

Wszelkie dodatkowe informacje dotyczące głosowania poza miejscem stałego zamieszkania oraz dotyczące innych form głosowania (np. przez pełnomocnika), są publikowane przez Państwową Komisję Wyborczą. Przed każdymi wyborami, Państwowa Komisja Wyborcza oraz odpowiednie obwodowe komisje wyborcze publikują informacje i terminy dotyczące danych wyborów.

Należy pamiętać, że z powyższych sposobów na dopisanie się do listy wyborców poza miejscem stałego zamieszkania, może skorzystać jedynie osoba, która spełnia standardowe wymogi, aby móc głosować. Jest to oczywiście wymóg pełnoletniości. Również pozostałe wymogi, takie jak posiadanie pełni praw wyborczych, pełna zdolność prawna, czy też posiadanie pełni praw publicznych.